surgalttuuh-niigem

/media/NYAMAA/Нийгмийн ухаан 9-р анги.odp/media/NYAMAA/түүх нийгэм Нямдаваа.odt

"Хүүхдийг ухаалагаар хайрлах, хүндэтгэл шаардлагыг хүслуулах, элэгсэг найрсаг харилцах хүүхдэд тууштай анхаарал халамж тавих уур уцааргүй уужуу тайван байх, өөрийгөө эзэмдэх тэвчээртэй шударга байх хүүхдэд зөв үлгэр дуурайл үзүүлэх , архи тамхи хэрэглэх буруу зуршилгүй  байх гэх мэт болно

Автай сайн ханы тухай хөх домгийн улбаа Эрт цагт хүнийг 70 орчим наслахаар нь үе сүүл аманд нь үмхүүлээд шагайн чөмөгний нарийн үзүүрээр гударч хороодог байсан тухай яриа ард олны дунд өнөөг хүртэл хэлэгддэг. “Аавдаа сайн хаан” /Автай сайн хаан/ хаан болоогүй жирийн нэг залуу байв. Аавыгаа нас нь хөгшрөхөд хороолгүй нуучихжээ. Энэ үеэр улсын хааныд өөр нэг улсаас бэлгэнд улаан нүдтэй, улаан хамартай хонин чинээ биетэй цагаан амьтан, нөгөө нь хүн шиг хэлбэртэй толгойтой амьтан ирсэн байсанж. Тэр хоёр амьтныг хэн ч мэддэггүй агаад шөнө бүр залуу хүнээр мануулж, түүнийг нь өнөөх хоёр амьтан ид...

Лигдэн хаан - 2 Лигдэний з?в зорилго, буруу тэмцэл Тvvхэн шигтгээ цуврал Шигтгээ: Лигдэн хааны хувьд Монголчуудаа нэгтгэх гэж оролдож байсан нь т?дийл?н амжилт олоог?й юм. Цахар бол 3 голын Монголчуудын удам. Батм?нх даян хаан ч ?нэндээ Цахарын хаан байсан. (б?х Монголын гэхэд хэц??, хэсэг хугацаанд нэгтгэж чадсан боловч тун удалг?й задарсан байдаг) Лигдэний ?мн?х ?е буюу Т?мэдийн х?чирхэгжилт, Цахарын доройтол Т?мэдийн Алтан хан (1507-83) нь 1542 онд Т?мэд улсаа (баруун т?мний нэг аймаг байсан) байгуулсан. Уг нь З??н 3 т?мнийг цахарын хаад захирч, баруун 3 т?мнийг ордосын жонон удирда...

onday, March 8, 2010 Гэрэгэ залахын учир Их Монгол Улс цогцлон байгуулагдсаны 800 жилийн ойг тохиолдуулан Алтан Гэрэгэ Гaдаад хэргийн яаманд залжээ. Энэ талаар тvvхийн ухааны доктор, Онц бөгөөд Бvрэн эрхт элчин сайд Т.Төмөрхvлэгээс тодрууллаа. -Гэрэгэ гэж юу гэсэн vг вэ? -Гэрэгэ бол уг нь пайз юм л даа. Их Монгол Улсын vед нэг ёсондоо одоогийн паспортын оронд хэрэглэгдэж байсан биеийн байцаалт, албан баримт юм. Vг зvйн vvднээс энэ vгийн гарвалыг нь хэлний эрдэмтэд тодорхой тайлбарласныг олж vзсэнгvй. Гэрээ хэлэлцээрийн гэрээг худам монгол vсгээр Гэр э гэж бичдэг. Гэрэгэг бол Гэрэгэ гэж...

Галдан Чахундорж хоёрын эвдрэлцлийн шалтгууд их сонин юм. Очирт цэцэн хан: 1) Галдан энэ хүний тусламжаар Зүүн-Гарын хунтайж болсон. Дараа нь хошуудын нэг ноён хүмүүсээ аваад Галданд дагаар ороход нь Очирт цэцэн дургүйцэж гэнэдүүлж дайраад эдгээр хүмүүсээ буцааж авч чадсан. Дараа нь дөрвөдийн нилээн хэдэн ноён Галданд дагаар ороход нь Очирт цэцэн сүрдэж Чахундоржтой холбоотон болсон. Удалгүй Очирт цэцний Чахундорж, Хөх нуурын хошууд руу явуулсан элч Галданд баригджээ. Галдан өөр рүү нь хамтарч дайрах гэж буйг мэдээд Очирт цэцнийг өрсөж довтлоод ялсан байна. Очирт цэцэн Хөх нуурын хойхно ха...

Доголон Төмөр Эмир (1336-1405) Туркжсэн монголын барлас омгийн ноёны хvv болох Темөр Бухар хотоос баруун-өмнөд зvгт орших Кеш хотод (Узбекстаны өнөөгийн Шахрисаба хот) бяцхан омгийн захирагчийн гэрттөржээ. Багадаа зvvн хөлөө гэмтээж доголон болсноос Доголон Төмэр гэж тvvхэнд мөнхөрчээ. Хvvхэд байхаасаа цэргийн хэрэгт амьдралаа зориулахаар шийдэж дасгал сургуулилт хийж 12 настайгаас эцгээ даган дайн байлдаанд оролцож эхлэжээ. Лалын шашныг шvтдэг байсан нь узбекvvдтэй тэмцэхэд багагvй vvрэг гvйцэтгэжээ. Доголон Тэмөрийн олон хvн захирах төдийгvй тэднийг эрхшээлдээ байлгах цэргийн авьяас ча...

Ойрд, халх хоёр Галдан, Занабазар 2 хоорондоо яагаад тийм таарамжгүй байсан юм бол? Галдан бошгот, Занабазар 2 таарамжгүй бсан гэхээсээ илүү Занабазарын ах Түшээт хан Чахундорж, Галдан бошгот 2 л хоорондоо нилээд таарамжгүй байсан. 1690 онд ойрад, халхын чуулганаар Галдан бошгот хаан Чахундорж руу уурлаж дайрч байсан гэдэг. Чахундорж хувиа хичээж их зан гаргалгүй Галдантай нийлээд манжийн эсрэг тэмцсэн бол манжид эзлэгдэхгүй байх магадлалтай л байсан. Занабазар ард түмнээ бодсон байхаа. Тэгээд Манжид дагаар ороход нь Галдан эсэргүүцэж Манжтай байлдсан. Байлдсан газар нь одоогийн Зуунмод юм ...

Тvмэдийн Алтан Хан (1507-83) Оршил Батмөнх Даян Хаан улсаа зургаан тvмэн болгов. Зvvн жигvvрийн 3 тvмнийг Хаан удирдана. Yvнд 1. Цахар, 2. Урианхан, 3. Халх тvмнvvд орно. Даян хааны хөвгvvд болох Гэрболд, Очирболд, Арболд, Ачболд, Гэрсэнз нарын өмч болно. Цахар нь Чингис, Хасар нарын удамын овог аймгуудаас бvрдэх бөгөөд их хааны хувийн улс гэж тооцогддог байв. Баруун жигvvрийн 3 тvмнийг Жонон удирдана. (Даян хааны 3 дахь хvv Барсболд). Yvнд 1. Ордос, 2. Тvмэд (Арсболдын эзэмшил), 3. Асуд + Харчин + Еншөөбvv. (Чинтайжийн эзэмшил) 1543 онд Батмөнх Даян Хаан нас баржээ. Хаан ширээг тvv...

Дэлхийн агуу их, энэ хvний онгоныг vе vеийн эрдэмтэн, судлаачид хайсаар ирсэн. Энэ их хайлтын төгсгөл болгосон мэдээллийг хvргэж байна хэмээн "Тэнгэр Угсаа" нийгэмлэгийн эрдэмтэн судлаачид сэтгvvлчидтэй нvvр туллаа. Тус нийгэмлэг анх 2006-08-08 нд Их Монгол Улс байгуулагдсаны 800 жилийн ойг тохиолдуулан Бурхан Халдун ууланд тахил өргөх vеэр эрдэмтэн Даваа нь уулын толгой-орой хэсгийг хvний хөдөлмөрөөр бvтсэн байгалын бус тогтоц байна гэж vзэж байж. Бvхэл бvтэн уулын оройг засаж хэлбэр оруулж буцаан байгалийн хэлбэрт оруулна гэдэг бол олон мянган хvний хvчээр, удаан хугацааны туршид л хийж...